CALÇOTADA | CATALAANS FEEST
Een calçotada is een Catalaans en seizoen gebonden volksfeest. Dit vindt plaats tussen januari en begin april op diverse plekken in heel Catalonië.
Als je in het begin van het jaar wel eens in Barcelona of elders in Catalonië bent geweest dan heb je zeker wel eens calçots op het menu zien staan. Het eten van deze calçots [een uiensoort die smaakt naar prei] is één van de belangrijkste lokale tradities binnen de Catalaanse gastronomie. Je kunt gedurende het seizoen van calçots genieten in een restaurant of een authentieke Masia.
Maar de meest traditionele manier blijft wel om familie en vrienden te omarmen gedurende een calçotada. Onder het genot van calçots, pà amb tomàquet, botifarres, wijn en cava geniet men van elkaars gezelschap. De locatie kan overal zijn; Een publieke BBQ plek, ergens in de bergen of bij mensen thuis.
Elk weekend rond 14:00 uur ruik je gedurende het calçotada seizoen de geur van brandende calçots. Staand rond lange tafels eet men deze vegetarische lekkernij. Aan glazen voor de wijn ontbreekt het. Men gebruikt simpel een porrón | porró [glazen wijnkruik] en het genieten is compleet. Daarna wordt het nog smeulende vuur gebruikt om botifarres [Catalaanse worstjes] en botifarra negra [bloedworst] te grillen. Als het eten een beetje is gezakt komt het aan op het dessert-buffet. Cava, zoetigheden en goed gezelschap maken het feest compleet.
ONTSTAAN CALÇOTS
Deze zoete en zachte ui vindt zijn oorsprong in het dorpje Valls in de provincie Tarragona. Hier werd aan het eind van de negentiende eeuw de calçot ontdekt. Het verhaal gaat over de boer Xat de Benaiges uit de Catalaanse stad Valls die leefde aan het einde van de 19de eeuw. Hij zou de traditionele witte uien gekweekt hebben. Naar gelang ze groeiden werden ze steeds meer met aarde bedekt. Op die manier bleef een groter deel van de stengel wit en eetbaar. Dit voortdurend bijvullen van aarde op een plant wordt in het Catalaans ‘calçar’ genoemd. Hier vindt de calçot de herkomst van zijn naam. Wij als Nederlanders herkennen dit proces binnen de aspergeteelt.
Deze Catalaanse uitvinding wakkerden in het begin van de twintigste eeuw families in Valls aan om rondom de calçot een feestelijke gelegenheid te creëren. De calçotada werd geboren. In korte tijd verspreidde de calçotada-hype zich over heel Catalonië en tegenwoordig is het een niet weg te denken evenement.
TRADITIE
De traditie schrijft voor dat de calçots staand worden gegegeten. Op het overgebleven vuur gaan ook botifarres [Catalaanse worstjes] vergezeld met pà amb tomàquet [brood met tomaat]. Dit hele ‘vreetfestijn’ gaat uiteraard gepaard met wijn en cava wat wordt gedronken uit een porrón | porró [glazen karaf]. Om je kleding netjes te houden krijg je een bavet [slab] om en dat is geen overbodige luxe.
BEREIDING
Een calçot kent een specifieke bereiding. Eerst wordt er een flink houtvuur opgestookt. Vervolgens worden de calçots verdeeld op een rooster over de gloeiende vlammen gelegd. Als de calçots zijn zwart geblakerd kan het rooster van het vuur worden gehaald. In porties van circa 20 stuks worden ze in kranten gewikkeld en gepresenteerd op een oude dakpan. Het nagaren duurt 15 minuten. Het ‘pellen’ van een calçot is een techniek die je even onder de knie moet krijgen. Met één hand houd je het groene loof vast en met de ander trek je het kontje naar beneden. De zoete ui dip je in een traditionele saus en je eet de calçot als een haring. Zwarte handen verzekerd!
DE SAUS
Iedere familie, zeker in Valls en omstreken, bereidt de calçotsaus op haar eigen manier met geheim recept. Ook koks geven liever het geheim niet prijs. Deze typisch Catalaanse saus heeft als basis gemalen noten, knoflook, olijfolie, peper, tomaat, wijnazijn en ui. Kant en klare saus uit de supermarkt is een prima alternatief. Hierin levert het merk Ferrer een heerlijk exemplaar. Een vergelijkbare saus is Salsa Romesco, welke ook heerlijk is bij gegrild vlees en groente.
WAAR?
De Calçotada is bovenal een moment dat de Catalaanse gemeenschap samenkomt. De bakermat van de calçots is Valls. Deze gemeente organiseert jaarlijks een groots festijn. Maar ook buiten Valls worden er vele calçotadas op poten gezet. Buiten Barcelona vind je vele picknick plekken waar je een calçotada kunt houden. Zoals bijvoorbeeld Font Les Planes of Torrent de Can Coll in Parque Collserola. Locals reizen op een mooie zondag in maart met de Ferrocarrils de la Generalitat de Catalunya naar Les Planes. Een paar stations net buiten Barcelona tref je een perfect terrein. In het restaurant kun je calçots bestellen. Maar ook staan er tientallen BBQ’s om met vrienden en familie te gaan barbecueën. Voor € 10,- mag je gebruik maken van de grill en kun je aanschuiven aan een picknick tafel. Het is dringen geblazen bij de grill, maar geen Catalaan die zich daarover druk maakt.
Wees er wel snel bij, want eind april is het calçotada seizoen echt afgelopen.
EEN CALÇOTADA | Een typisch gevalletje van gezelligheid kent geen tijd!
